Në Gjermani, punëdhënësit që kanë mungesë fuqie punëtore mund të punësojnë qytetarë nga vendet e Ballkanit Perëndimor (Shqipëri, Kosovë, Maqedonia e Veriut, Bosnje, Mali i Zi, Serbia), nëpërmjet rregullores së Ballkanit (“Westbalkan-Regelung”).
✅ Kë duhet të përmbushë firma:
Të ketë vend të lirë pune të regjistruar në Zyrën e Punës (Arbeitsagentur)
Të ofrojë kontratë pune me kushte të rregullta gjermane:
Pagesa minimale (të paktën 12,41 € bruto/orë nga 2025)
Orar të qartë dhe sigurime ligjore
Të aplikojë për përparapëlqim (Vorrangprüfung) në Zyrën e Punës.
Kontrata e firmës gjermane
Formulari “Erklärung zum Beschäftigungsverhältnis”
Dokument identifikimi dhe CV e aplikantit
Dëshmi për përvojë pune (nëse kërkohet)
Firma duhet të plotësojë kërkesën dhe ta dorëzojë online në: 👉 www.arbeitsagentur.de
🕓 Sa zgjat procedura?
4–8 javë për përparapëlqimin nga Arbeitsagentur
Pastaj, aplikimi për vizë pune në ambasadën gjermane në vendin përkatës (Shkup, Prishtinë, Tiranë)
E gjithë procedura mund të zgjasë 2–4 muaj
⚠️ Kujdes:
Punëdhënësi nuk duhet të përdorë ndërmjetës ilegalë – aplikimi bëhet drejtëpërdrejt në bashkëpunim me punëtorin dhe zyrat zyrtare
Firma duhet të jetë në rregull me taksat dhe sigurimet për të marrë aprovimin
Në disa raste, rekomandohet përdorimi i një avokati ligjor për migracionin e punës
📲 Më shumë udhëzime dhe mbështetje, vetëm në Newsal.de – Më shumë se kurrë afër jush.
Ambasada Gjermane në Shkup po ofron konsulta të dedikuara për të rinjtë dhe familjet shqiptare që duan të informohen për procedurat e bashkimit familjar me Gjermaninë.
Shumë të rinj që vijnë në Gjermani nisin punën me një kontratë me periudhë prove (Probezeit) që zakonisht zgjat 6 muaj. Por çfarë ndodh pas kësaj periudhe?
📌 A duhet të rritet rroga automatikisht pas 6 muajve?
❌ Jo domosdoshmërisht. Rritja e rrogës nuk është automatike, përveç nëse kjo është e shkruar qartë në kontratën e punës ose në marrëveshjen kolektive (Tarifvertrag).
✅ Çfarë të kontrolloni pas përfundimit të provës:
Lexoni me kujdes kontratën – a përmendet një shkallë rritjeje?
A përmendet kalimi në një nivel tjetër page (Lohnstufe)?
A i përkisni një industrie me marrëveshje kolektive? (p.sh. ndërtimi, gastronomia, logjistika, etj.)
📜 Ligjet dhe të drejtat:
Pas 6 muajve ju fitoni të drejtën për mbrojtje më të fortë ligjore nga pushimi nga puna (Kündigungsschutz).
Nëse jeni me orar të plotë, kontrolloni nëse ju takon rritje e rrogës sipas Betriebszugehörigkeit (koha në firmë).
Në disa sektorë, punëdhënësi është i detyruar të aplikojë rritje vjetore sipas kontratës kolektive.
🧠 Këshillë:
Pas përfundimit të periudhës së provës, bëni një bisedë me punëdhënësin për:
Vlerësimin e performancës suaj
Mundësinë e rritjes së rrogës
Sigurimin e një kontrate të përhershme nëse nuk e keni
📣 Nëse nuk jeni të sigurt për të drejtat tuaja, kontaktoni një zyrë këshillimi për punëmarrësit ose sindikatat si Ver.di ose IG Metall.
📌 Më shumë udhëzime dhe informacione për shqiptarët në Gjermani – vetëm në Newusal.de
Nëse jeni larguar nga puna ose keni marrë Kündigung, është shumë e rëndësishme të veproni menjëherë për të shmangur problemet me sigurimin shëndetësor dhe me punëdhënësin e ardhshëm.
✅ Ja hapat që duhet të ndiqni:
1. Para se të hapni te firma e re:
Sigurohuni që të keni marrë një dokument zyrtar për përfundimin e kontratës.
Shikoni datën e fundit të punës dhe kontrolloni nëse keni ndonjë pushim të papërdorur.
Merrni një “Arbeitsbescheinigung” nga punëdhënësi i vjetër – është e domosdoshme për punën e re dhe për AOK-un.
2. Si të paraqiteni tek një firmë tjetër:
Bëni kujdes që të mos ketë pauzë më të madhe se 1 muaj pa sigurim shëndetësor.
Informoni punëdhënësin e ri që jeni aktualisht në ndërprerje pune.
Jepni dokumentet e nevojshme: ID personale, dokumentin e lëshimit nga firma e vjetër dhe numrin tuaj të sigurimit (Sozialversicherungsnummer).
3. Kujdes me AOK-un ose sigurimet e tjera shëndetësore:
Nëse nuk filloni menjëherë në një punë të re, njoftoni AOK-un menjëherë që të mos regjistroheni automatikisht në sigurim privat me pagesë.
Në rast se procedura e hapjes në firmën e re zgjat, kërkoni nga AOK të mbeteni në statusin pa punë me pagesë zero, në mënyrë që të mos paguani vetë sigurimin.
Mos prisni që firma e re ta bëjë automatikisht – jeni ju përgjegjës për njoftim.
🧠 Këshillë: Nëse nuk jeni të sigurt, kontaktoni një Beratungsstelle ose një zyrë të AOK për t’ju ndihmuar në procesin e tranzicionit!
📌 Më shumë artikuj si ky vetëm në Newsal.de – Më shumë se kurrë afër jush.
Popullsia në Gjermaninë lindore po tkurret. Projektet e strehimit me çmime të përballueshme synojnë të tërheqin njerëzit përsëri në rajon.
“Nuk ke problem të gjesh një banesë të përballueshme në çmim. Nuk ke bllokime trafiku dhe as orë të pikut të trafikut. Dhe nuk kam pasur kurrë vështirësi në gjetjen e një vendi parkimi”, thotë Anika Franze, duke buzëqeshur nga pas tavolinës së saj në qendër të qytetit të vogël Guben në kufirin lindor të Gjermanisë me Poloninë.
38-vjeçarja lindi në Berlinin Lindor, dikur Republika Demokratike Gjermane, dhe jetoi në të njëjtin lagje për pjesën më të madhe të jetës së saj para edhe pas rënies së Murit të Berlinit. Por për shkak të ritmit të ngjeshur dhe situatës së çmimeve të banimit në kryeqytet, ajo kishte kohë që mendonte të largohej.
Gjatë një udhëtimi nëpër Brandenburg, ajo dëgjoi në radio për një program “Banim me provë” në Guben. Palëve të interesuara u jepet mundësinë të jetojnë aty deri në një muaj për vetëm 100 euro në javë. Synimi: të inkurajohen njerëzit të vendosen në qytet dhe kështu të sfidojnë rënien në rritje të popullsisë në Gjermaninë lindore.
Aplikime edhe nga Algjeria, Egjipti dhe Brazili
Anika Franze ka jetuar në Guben për tetë muaj, dhe tani drejton projektin që e solli në qytet. Ajo jeton në një apartament me dy kate prej 100 metrash katrorë, të marrë me qira për të njëjtin çmim që do të paguante për një dhomë në një apartament të përbashkët në Berlin.
“Është gjithmonë qetësi këtu, nuk ka as zhurma, ka më pak mbeturina në rrugë dhe gjithmonë takon njerëz që njeh”, shpjegon ajo në një tur të shkurtër në qytet. Vitin e kaluar, 30 persona morën pjesë në programin në Guben, gjashtë prej të cilëve më vonë u zhvendosën atje përgjithmonë. Këtë vit, kanë mbërritur 40 aplikime tashmë në tavolinën e Franzes: nga e gjithë Gjermania, Belgjika, madje edhe nga Algjeria, Egjipti dhe Brazili.
Popullsia në Gjermaninë Lindore është përgjysmuar në 30 vjet
Guben, i famshëm për industritë e tekstilit dhe prodhimit të kapeleve para ribashkimit, është vetëm një nga qindra qytete industriale në Gjermaninë lindore që përjetoi ndryshime të mëdha demografike pas ribashkimit gjerman në vitin 1990. Rënia e lindjeve, migrimi i të rinjve, veçanërisht, në landet perëndimore dhe rritja e jetëgjatësisë e kanë përshpejtuar plakjen demografike.
“Na mungon një brez i tërë”, u shpreh kryetari i bashkisë, Fred Mahro, për gazetën berlineze “taz”. Vërtetë, Gubeni aktualisht ka 16,600 banorë, kurse 30 vjet më parë, kishte pothuajse dyfish më shumë. Vlerësimet parashikojnë se popullsia do të vazhdojë të bjerë në vitet e ardhshme, ashtu si edhe numri i njerëzve në moshë pune, ndërsa mosha mesatare, aktualisht 58 vjeç, do të vazhdojë të rritet.
“Nga një perspektivë ekonomike, ne duhet të sigurohemi që lokalitetet të mbeten tërheqëse dhe që të krijohen stimuj për kompanitë që të vendosen aty, por bëhet fjalë për shumë më tepër se kaq, për shembull, për një kulturë mikpritëse dhe bashkëjetesë shoqërore”, u shpreh për DW Susanne Schultz, një eksperte për politikën e migracionit në Fondacionin Bertelsmann.
Një sipërmarrje jo e lehtë, pasi një në katër emigrantë mendon të largohet nga Gjermania, sipas një studimi të kohëve të fundit nga Instituti për Kërkime në Punësim, IAB. “Pakënaqësia me politikën ishte një nga arsyet kryesore dhe mendoj se kjo ka shumë të bëjë me zhvillimet e fundit këtë një vit e gjysmë, atmosfera në Gjermani ka ndryshuar vërtet”, thotë Schultz.
Gjermania Lindore ka imazhin e një bastioni të krahut të djathtë
Në luftën për të tërhequr banorë të rinj, landet lindore të Gjermanisë po luftojnë kryesisht me reputacionin e tyre si vatra për ekstremizmine krahut të djathtë. Guben bëri bujë edhe në vitin 1999 kur azilkërkuesi algjerian Farid Guendoul vdiq nga gjakderdhja pasi u ndoq nga neonazistët.
Në zgjedhjet federale në shkurt të vitit 2025, pothuajse 39 përqind e banorëve votuan për Alternativën për Gjermaninë (AfD), të cilën Zyra e Brandenburgut për Mbrojtjen e Kushtetutës e kishte klasifikuar së fundmi si ekstremiste të krahut të djathtë. “Njerëzit kanë paragjykimet dhe klishetë e tyre, por nga përvoja ime, prapë mund të lidhesh me ta. Ata mund të kenë nevojë vetëm për pak kohë, sepse nuk janë mësuar me kaq shumë diversitet”, shpjegon Anika Franze. Ajo është gjithashtu e zhgënjyer sepse ka shumë fokus te AfD, pasi më shumë se 60 përqind e njerëzve votuan për partitë e moderuara.
Për momentin, Anika Franze shijon një jetë që është më e qetë se në kryeqytetin gjerman. Tani ia ka dalë të përmbush edhe një ëndërr fëmijërie: të mësojë kalërimin. “Nuk e di nëse dua të plakem këtu, por gjithashtu nuk e di nëse do ta bëja këtë në Berlin.”/DW.com
Ballkani Perëndimor po përballet me një thatësirë të madhe si pasojë e një vale të nxehtësisë që e ka goditur rajonin, duke shkaktuar pengesa në jetën e përditshme dhe duke krijuar telashe në bujqësi dhe energji.
Temperaturat të enjten në Kosovë arritën 35 gradë celsius, dhe Ministria e Shëndetësisë lëshoi një rekomandim me masa mbrojtëse për punëtorët dhe grupet e ndjeshme të popullsisë kundër temperaturatve të larta, për periudhën 3 deri 10 korrik.
Institutit Kombëtar të Shëndetësisë Publike bëri thirrje që njerëzit të qëndrojnë larg diellit të drejtpërdrejtë dhe paralajmëroi fëmijët, të moshuarit dhe personat me sëmundje, të qëndrojnë në shtëpi.
Mungesa e ujit bëri që të mbyllet pishina në natyrë e kryeqytetit Prishtinë, e cila përdorej nga njerëzit për t’u freskuar gjatë nxehtësisë së verës.
Pishina e Germisë, në periferi të qytetit, u ndërtua në fund të viteve ‘80 si një destinacion rekreativ dhe konsiderohet njëra prej pishinave më të mëdha në kontinent.
Në këtë kohë vitin e kaluar, pishina e Germisë kishte midis 4.000 dhe 5.000 vizitorë në ditë.
Parku Germia, i njohur për bukurinë natyrore dhe mundësitë rekreative, ndodhet mes kodrave dhe maleve që furnizojnë me ujë pishinën. Por, këtë vit, stafi i pishinës nuk ia doli t’i sigurojë 20.000 metra kub ujë të nevojshëm.
Në vitet e kaluara, pishina mbushej brenda gjashtë ditëve, por këtë vit do të nevojiten më shumë se tri javë për shkak të thatësirës, tha menaxheri Bardh Krasniqi.
“Për shkak të valës së fortë të nxehtësisë që po ndikon tani në vend dhe rajon, fatkeqësisht nuk kemi mundur ta hapim pishinën më të madhe në vend”, tha Krasniqi për Associated Press.
Në Shqipërinë qendrore, temperaturat të enjten arritën në 40 gradë celsius dhe meteorologët paralajmëruan se reshjet e shiut do të jenë të rralla deri në shtator.
Lumenjtë pothuajse janë tharë për shkak të mungesës së reshjeve gjatë dimrit dhe pranverës.
Temperaturat e larta kanë detyruar autoritetet shqiptare t’i ndihmojnë bujqit me rrjete për vaditje. Një projekt për marrjen e ujit nga lumi Mat në veri për të ndihmuar në vaditjen e rreth 4.000 hektarëve tokë bujqësore në zonë, përfundoi të martën.
Kjo gjendje ka ndikuar keq edhe në prodhimin e rrymës në Shqipëri, e cila kryesisht prodhohet nga stacionet hidroelektrike në veri të vendit. Korporata Kombëtare e Energjisë shpenzoi deri në 60 milionë euro për të importuar rrymë në gjysmën e parë të këtij viti.
Instituti Shtetëror Meteorologjik i Serbisë ka paralajmëruar se “thatësira ekstreme” po ndikon në kulturat bujqësore të vendit, ndërsa nivelet e ujit në lumenj dhe liqene janë ulur.
Qytetet e vogla dhe fshatrat në Serbi përballen gjithashtu me kufizime në furnizimin me ujë të pijshëm.
Gjatë valës së nxehtësisë së javës së kaluar në Evropë, temperaturat e larta arritën deri në 46.6 C në Mora, Portugali. Zjarret në natyrë janë të shpeshta në rajon gjatë verave të nxehta dhe të thata./REL
Përhapja e madhe e zjarreve si pasojë e erërave të forta në ishullin jugor grek, Kretë, i ka detyruar mijëra banorë dhe turistë të evakuohen, thanë zyrtarët të enjten.
Moti i nxehtë dhe i thatë në Greqi – që nuk është i pazakontë për këtë periudhë të vitit – e ka rritur rrezikun e përsëritjes së zjarreve verore që goditën vendin në vitet e fundit.
Në Kretë, rreth 5.000 njerëz janë evakuuar për shkak të zjarreve që shpërthyen mbrëmjen e së mërkurës, tha të enjten presidenti i Shoqatës Rajonale të Hoteleve për AFP.
Yorgos Tzarakis tha se rreth 3.000 turistë dhe 2.000 banorë janë larguar, kryesisht gjatë natës, si “masë paraprake” nga zonat pranë qytetit turistik të Ierapetras në Kretë.
Më herët, nënprefekti Yannis Androulakis i tha transmetuesit grek Mega se “evakuimet u kryen në shumë hotele dhe turistët u transferuan në mënyrë të sigurt në një palestër të mbyllur në komunën e Ierapetras”, në juglindje.
Autoritetet vepruan sepse avionët zjarrfikës nuk ia dolën të arrinin zonat e prekura gjatë natës, shtoi ai.
“Momentalisht, ka tri fronte aktive” tha Androulakis. “Për shkak të erërave të forta, zjarri ka përparuar me shpejtësi”.
Rreth 270 zjarrfikës, 10 helikopterë dhe dronë janë dërguar për t’i luftuar zjarret, tha Vassilios Vathrakoyannis, zëdhënës i shërbimit zjarrfikës.
Ekspertët thonë se ndryshimet klimatike të shkaktuara nga njeriu po shkaktojnë zjarre më të shpeshta dhe më intensive dhe katastrofa të tjera natyrore. /REL
Agjencia e Organizatës së Kombeve të Bashkuara, UNICEF, ka deklaruar se mbi 50 mijë fëmijë janë vrarë ose lënduar që nga tetori i vitit 2023, kur filloi një luftë mes Izraelit dhe Hamasit.
Në një mesazh në rrjetet sociale, UNICEF tha se kjo është e barabartë me një fëmijë çdo 20 minutë.
“Ky është shkatërrim i fëmijërisë. Shkatërrim i vetë jetës. Këta janë fëmijë, jo numra. Asnjë fëmijë nuk duhet të kalojë nëpër këtë. Asnjë tjetër fëmijë”, thuhet në deklaratën e UNICEF-it.
Për të vënë në dukje realitetin e luftës për fëmijët, veçanërisht ata në Gaza, një instalacion artistik pushtoi një nga rrugët më të frekuentuara të kryeqytetit të Portugalisë, Lisbonës.
Lodra dhe rroba fëmijësh u vendosën në mes të rrugës Rua do Carmo, të premten, për të tërhequr vëmendjen ndaj mijëra fëmijëve të vrarë në Gaza që nga fillimi i luftës.
Disa aktivitete të tjera u zhvilluan gjithashtu në mbarë Portugalinë për të kërkuar një armëpushim të menjëhershëm./Botasot
Një studim i fundit zbulon se ChatGPT dhe modelet e tjera të mëdha gjuhësore të bazuara në inteligjencën artificiale (AI) kanë aftësinë për vetëorganizim dhe nuk kanë nevojë për ndërhyrje njerëzore. Kur ndodhen në grupe, këto modele gjuhësore krijojnë spontanisht norma sjelljeje dhe konventa shoqërore, ashtu siç ndodh në shoqërinë njerëzore, raportojnë sot mediat italiane.
Ky studim unik, i botuar në revistën Science Advances, është udhëhequr nga shkencëtari italian Andrea Baronchelli, i cili punon në universitetin londinez City, St George’s, sipas agjencisë Ansa.
“Mekanizmi është i njëjtë me atë që qëndron në themel të shumicës së sjelljeve të ndërlikuara njerëzore, si rregullat e mirësjelljes, kodi i veshjes dhe normat morale”, tha ai.
Studiuesit kryen një eksperiment të përshtatur që përdoret edhe për të studiuar konventat sociale tek njerëzit, duke formuar dy grupe modelesh gjuhësore si ChatGPT.
Çdo grup u kërkua të zgjidhte një emër nga disa opsione të ofruara – në këtë eksperiment, një shkronjë e alfabetit ose një varg i rastësishëm karakteresh.
“Modelet gjuhësore, të ashtuquajturat LLM (modele të mëdha gjuhësore), merrnin pikë pozitive sa herë që arrinin të koordinonin me sukses përdorimin e të njëjtit emër, ndërsa në rast të mossuksesit merrnin pikë negative”, sqaroi Baronchelli.
Sipas tij, ky mekanizëm shërben për të motivuar aktorët që të bien dakord përmes ndërveprimit lokal – një skemë e njëjtë me ato të përdorura më parë në eksperimente laboratorike me njerëz, të cilëve u ofroheshin shpërblime të vogla monetare për zgjidhjen me sukses të detyrave./Botasot
Newsal.de 