“Paqëndrueshmëria politike” si shprehje për Ballkanin është një term i gjerë dhe me disa sfida! Këtu hyjnë të gjitha qeveritë e paqëndrueshme, korrupsioni, trazirat etnike dhe mungesa e reformave. Këta faktorë historikisht kanë krijuar konflikte dhe sfida drejt zhvillimit  dhe jo stabilitetit të rajonit”! Kjo përmbledhje është rrjedhë e përdorimit të  IA-s!

-Atëherë, çfarë po ndodh në Serbi, pyet autori i tekstit të më poshtëm?Beogradi, lojtari më i fortë rajonal, po promovon përsëri një narrativë nacionaliste përgjithësisht të njëjtë me atë të epokës së Millosheviqit. Autoritetet serbe po punojnë kundër pajtimit rajonal dhe kundër një zgjidhjeje të vërtetë të krimeve të viteve 1990. Kjo mund të shihet edhe në raportet e Tribunalit të Hagës dhe sasinë dërrmuese të retorikës nacionaliste të përhapur nga shtypi pro-qeveritar. Narrativa që u shitet qytetarëve është se, Serbia është nën sulm nga të gjitha anët. Vetëm kështu e mban udhëheqja, idenë se Serbia është e kërcënuar për të  justifikuar rolin e saj si “mbrojtës të kombit”. Kjo narrativë funksionon si një perde e hollë për të mbuluar mënyrën se si kjo elitë e korruptuar dhe tërësisht e kriminalizuar e Serbisë keqpërdor edhe burimet shtetërore për këto përfitime!

Në dy vitet e fundit, autoritetet e kanë “plotësuar”  historinë e viktimizimit të serbëve me narrativën tjetër se, Serbia është përsëri një shtet i fuqishëm edhe nga ana ushtarake! Por, risi tjetër është edhe ideja e “Botës Serbe”, një kërkesë pë të gjithë serbët në rajon, se ata duhet të orientohen drejt Beogradit dhe të ndjekin udhëzimet e tij. Kjo ide është e skicuar në dokumente zyrtare si “Strategjia e Sigurisë Kombëtare” e vitit 2019, e cila në një kontekst ushtarak bën thirrje për “mbrojtjen e serbëve kudo që jetojnë”. Stërvitjet dhe shfaqjet ushtarake transmetohen drejtpërdrejt në kanalet televizive kombëtare dhe komentohen me terma madhështorë: “toka do të dridhet nën armët serbe”. Buxheti për investime ushtarake është rritur ndjeshëm, kur dihet se Serbia ka blerë një numër sistemesh të reja armësh në vitet e fundit.

Ky qëndrim është për një ndikim më të drejtpërdrejtë në vendet fqinje, kur kombinohet me armatimin dhe glorifikimin e ushtrisë! Pra, autoritetet e Serbisë rrisin dhe nxisin konflikte, në vend që të zvogëlojë këtë mundësi në rajon. Ato kanë krijuar një model autokratik qeverisjeje, të bazuar në pushtetin e individit dhe jo në pushtetin institucional. Mungesa e një sistemi gjyqësor funksional ndihmon përhapjen e korrupcionit. Këtu, është njëjtë si në Rusi, përderisa  edhe udhëheqësit e politikës serbe luftojnë për të ruajtur të njëjtin model shoqëror që është i dobishëm për ta. Është joreale të besohet se dorëzimi ndaj këtyre kërkesave të autoriteteve serbe drejt rritjes për ndikim ndaj vendeve fqinje mund të kontribuojë në një zhvillimin pozitiv shoqëror në rajon!

Situata në Serbi është një problem në rritje, sepse kuadri ndërkombëtar është më pak i qëndrueshëm se sa që ishte më heret, pra ekziston rreziku që vendet e BE-së dhe ato të NATO-s, veçanërisht Shtetet e Bashkuara, nuk do të fokusohen  mjaftueshëm ndaj rrethanave në rajon për të qenë në gjendje të kundërshtojnë këto zhvillime dramatike dhe të pa dëshirueshme.  Drejtimi autokratik dhe autoritar i Serbisë nuk përputhet me idenë e integrimit evropian, përkundrazi i shërben Kinës dhe Rusisë, të cilat po punojnë për një Evropë  më të dobët dhe më të fragmentuar. Në veçanti, krijimi i mundshëm i shteteve gjysmë të pavarura kroate dhe serbe, tërësisht të korruptuara në Bosnjë dhe Hercegovinë do të ishte një paketë dhuratash për ndikimin rus dhe kinez në Evropën Juglindore.

Në dy vitet e fundit, autoritetet e kanë “plotësuar”  historinë e viktimizimit të serbëve me n

Është e vështirë të imagjinohet, se tensionet në rajon do të ulen përgjithmonë duke iu nënshtruar edhe më tej këtyre politikave nacionaliste të autoriteteve serbe.

-Ideja e ndarjeve territoriale dhe forcimet e mëtejshme të etnisë si bazë për të drejtat e individëve në shtetet ku jetojnë, mund të përshkruhet tashmë si një dështim. Për të dyja këto, (bazuar në zhvillimet negative që kemi parë deri më tani),  elita kleptokratike e Serbisë do  të përdorë nacionalizmin si mjet edhe në të ardhmen. Ata gjithmonë do të jenë në gjendje të nxjerrin në pah “çështje të reja jetësore kombëtare” për të shfrytëzuar këto dy çështje dhe për të devijuar nga sistemet e drejta ligjore. Prandaj, është e domosdoshme për bashkësinë ndërkombëtare, përfshirë këtu edhe diplomatët norvegjezë, që të jenë të kujdesshëm dhe mos të mbështetetin idetë kësaj politike të Serbisë për zgjidhjet etno-nacionaliste. Për parimet e sundimit të ligjit, politikanët mbahen përgjegjës ndaj qytetarëve përmes një gjyqësori të drejtë funksional me mediumeve korrekte, siç i  kemi në Norvegji.

Arritja e ndryshimeve të vërteta pozitive në Ballkan do të kërkojë përpjekje dhe do të përballet me rezistencë të ashpër nga ata që përfitojnë nga rendi aktual. Megjithatë, duhet të pyesim veten nëse kjo alternativë është dukshëm më e keqe, nëse pranojmë që kleptokratët nacionalistë të mbështetur nga Rusia të bëhen forcat dominuese në Evropën Qendrore dhe Juglindore. Minimumi i vendeve të BE-së dhe NATO-s është  të dalin me masa të qarta dhe të mjaftueshme kundër këtyre përpjekjeve konkrete të Serbisë, veprime këto të identifikueshme për të krijuar tensione të reja, apo konflikte të armatosura.

Pra, ajo që do të ndodh më pas në Ballkan, m’varet kryesisht nga vullneti i vendeve të BE-së dhe NATO-s për të mbrojtur modelin e tyre shoqëror. Sot është e rëndësishme edhe për Norvegjinë që të mbrojë vlerat themelore demokratike në rajon, por me një ndryshim nga e kaluara, kur stabilitetit afatshkurtër i jipej përparësi! /Botasot